අතරමැදියාගෙ භූමිකාව කියන තරම් භයානකද?

උතුරුමැද හා නැගෙනහිර පළාත්වල ගොයම් කැපෙන කාලෙට පාර දිගේ වී වේලීම සුලභ දසුනකි. වේලා ගත් වී, ගෝනි වලට පුරවා ගන්නා වැඩි දෙනා නැවත එම වී තොග නිවසට හෝ ගබඩාවකට හෝ ගෙන යන්නට බලාපොරොතුවක් නැත; එතැනදීම විකුණා, වී අස්වැන්න මුදල් කරගැනීම ඒකායන ප්‍රාර්තනයයි. එතරම්ම මුදල් අවශ්‍යතාවයක් එම ගොවීන් හට ඇත. කුඹුරට වතුර හා පොහොර රජයෙන් නොමිලේ ලැබුණත් කුඹුර වපුරන අවස්ථාවේ සිට ගොයම් කපන තෙක් ශ්‍රමය, තෙල් බෙහෙත් සහ මැෂින් යන්ත්‍ර සඳහා කළ වියදම වෙනුවෙන් ඒ වන විටත් ගොවියා නොසෑහෙන ණයක සිරවී සිටී; ඉපයීම, මුදල් කළමණාකරනය, ඉතිරිය හා ආයෝජනය ගැන මූල්‍ය සාක්ෂරතාවෙන් තොර ගොවි සමාජයෙන් ඊට වැඩි දෙයක් බලාපොරොත්තු විය නොහැක. එහෙම පසුබිමක වී මෝල් හිමියා හෝ අතරමැදි වෙළෙන්දා හෝ මේ ගොවීන් හට දෙවියකු බඳුය.

අතරමැදියාගෙ භූමිකාව

අවශ්‍යතාව සඳහා මුදල් තිබීම හෙවත් ද්‍රවශීලීතාව යනු මූල්‍ය ආරක්ෂාව අතින් පොහොසත් බව දැනෙන තැනයි. හදිසි අවශ්‍යතාවයක් සඳහා වියදම් කරන්නට මුදලක් නැතිනම් මූල්‍ය අනාරක්ෂිත බව නියතය; මාස හතරකට පසු අස්වැන්න නෙළා අතරමැදියකු බලාපොරොත්තුවෙන් ගොවියා සිටින්නේ එම ආනාරක්ෂිත හැඟීම ඇතිවයි. එම හිඩැසට අතරමැදියා හෝ වී මෝල් හිමිකරු හෝ පැමිණීමට වඩා වටිනා දෙයක් ගොවීන් දකින්නේ නැත. උදේ වී වේලෙන්නට දමන පාරේදීම සවස එය මිල දී ගැනීමට අතරමැදියකු සිටීනම් එය ගොවියාට විශාල සහනයකි. ඒ අතින් පමණක් නොව අතරමැදියාගේ භූමිකාව තවත් පැති ගණනාවකින් පවතින ආර්ථික ක්‍රමය මත ඉතා වැදගත්‍ වේ.

වී මිළ දී ගන්නා අතරමැදි ව්‍යාපාරිකයාට සහල් ලෙස එම වී තොග වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීම දක්වා විශාල වගකීමක් ඇත. ප්‍රවාහණය, ගබඩා කිරීම, කල්තබා ගැනීමේ ක්‍රම භාවිතය, සහල් බවට පත් කිරීම, සහල් කල් තබා ගැනීමට ක්‍රම භාවිතය, සේවක නඩත්තුව ආදී දේ සඳහා වියදම් මාලාවක් ඇත. නිදසුනකට වී කිලෝව රු. 100ට මිලදී ගන්නා අතරමැදියා සහල් කිලෝව 260ට විකිණීම තෙක් මිල පරතරයට හේතු ඇත. මෙකී හේතු කාරණා හරිහැටි පැහැදිලි නොවන විට පාරිභෝගිකයාට මෙන්ම  වරෙක දෙවියකු ලෙස දුටු අතරමැදි ව්‍යාපාරිකයා ගැන ගොවියාටද ගැටළුවක් මතුවේ; අධික ලාභ ලැබීම ලෙස හෝ සූරාකෑම ලෙස හෝ ඒ ගැන හැඳින්වේ.

මෙකී නොපෑහීම සමනය කළ හැකි මඟක් වන්නේ පාරිභෝගිකයාට අසාධාරණයක් නොවන පරිදි ගොවියාටත් අතරමැදියාටත් දැනට වඩා වැඩි වටිනාකමක් ලැබෙන ‘අගය එකතුකරන’ වැඩසටහනකට යාමයි. එය සමස්ත කර්මාන්තයම ඔසවා තබන වැඩසටහනකි.

වී මිල දී ගන්නා මෝල් හිමියා සහල් සඳහා අගයක් එකතු කරන්නේ කෙසේද? තත්වයෙන් උසස් සහල් වෙළඳපොළට නිකුත් කරන බව තහවුරු කිරීම වෙනුවෙන් වී මිලදී ගැනීමේ සිට සහල් වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීම දක්වා ක්‍රියාදාමය පාරිභෝගිකයාට දැන්විය හැකිය. නිදසුනකට, වී මිලදී ගත්තේ තාර පාරේ උෂ්ණත්වයේද එසේ නැතිනම් පැදුරු ගෝනි සහිත පොළවේ වී ඇතිරීමකද? යන්න පාරිභෝගිකයාට දැන ගැනීමට හැකි ක්‍රමයක් යනු එකතු කරන අගයකි.

වී ලබා ගත්තේ කවර පළාතෙන්ද, ගබඩා කළේ කවදාද, සහල් බවට පත් කළේ කවදාද, ආදී පියවර සහල් කිලෝවක් මිල දී ගන්නා පාරිභෝගිකයා හට දැන ගන්නට සැලස්වීම අගය එකතු කිරීමකි. බත රසයි ගුණයි කියන්නට අවශ්‍යකරන සාධක ආරක්ෂා කරන්නට අතරමැදි ව්‍යාපාරකයාට එකතු කළ හැකි අගයන් ඇත. මේ බව හෙළි කරන දත්ත තොරතුරු සහල් ගෝනියේ මුද්‍රණය කරන QR කෝඩ් එකකින් දැන්විය හැකිය.

මිලදී ගන්නා අහාර ද්‍රව්‍ය වසවිස සහිත බවට පාරිභෝගිකයාට පොදු අදහසක් ඇත. වී මිලදී ගනීමේ සිට සහල් විකිණීම තෙක් ක්‍රියාවලිය පාරිභෝගිකයා හට දැන ගන්නට සැලස්වීමෙන් මෙකී අදහස නිශේධ කළ හැකිය. තමන් මිල දී ගන්නේ තත්තවයෙන් ඉහළ සහල් හෝ ආහාර හෝ බව පාරිභෝගිකයාට විශ්වාස කළ හැකි වේ නම් වටින මිල ගෙවන්නට ඔහු හෝ ඇය හෝ පසුබාන්නේ නැත. මේ ආකාරයට කර්මාන්තය දියුණු කරන්නට අතරමැදි ව්‍යාපාරිකයා මැදිහත් වන විට වී ගොවියාටත් වැඩි මිලක් ගෙවන්නට හැකි වනු ඇත.

අතරමැදි භූමිකාව තව දුරටත් හඳුනා ගැනීම මෙහිදීඉ වැදගත්වේ.

ව්‍යාපාරයක ‘අතරමැදියෙකු’ යනු පාර්ශව දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් අතර ගනුදෙනු සහ අන්තර්ක්‍රියා පහසු කර ‘මැදිහත්කරුවෙක්’ හෝ ‘සම්බන්ධීකරණය කරන්නෙක් හෝ ලෙස ක්‍රියා කරන අයෙකි. ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන භූමිකාව වන්නේ සෘජු වෙළඳාමෙන් කළ නොහැකි පරතරයන් පියවා වටිනාකමක් එක් කිරීමයි. නිෂ්පාදන හා බෙදාහැරීමේ සිට මූල්‍ය හා දේපළ වෙළඳාම් දක්වා විවිධ කර්මාන්ත හරහා ඔවුන් විවිධ ආකාරවලින් පවතී.

අතරමැදියෙකුගේ ප්‍රධාන භූමිකාවන් සහ කාර්යයන්

ව්‍යාපාර පරිසර පද්ධතියක අතරමැදිකරුවන් තීරණාත්මක භූමිකාවක් ඉටු කරයි.

පරතරයන් පියවීම: ඔවුන් නිෂ්පාදකයින්/විකුණන්නන් සහ පාරිභෝගිකයින්/ගැනුම්කරුවන් අතර භෞතික (ස්ථානය), තාවකාලික (කාලය) සහ තොරතුරුමය පරතරය මඟ හරවයි. උදාහරණයක් ලෙස, සිල්ලර වෙළෙන්දෙකු භාණ්ඩ පාරිභෝගිකයින්ට සමීප කරයි. එමඟින් ඔවුන්ට කෙලින්ම නිෂ්පාදකයා වෙත යාමේ අවශ්‍යතාවය ඉවත් කරයි.

තොරතුරු ප්‍රවාහය: අතරමැදියන් අත්‍යවශ්‍ය වෙළඳපල තොරතුරු රැස් කර බෙදා හරිනු ලැබේ. ඔවුන් පාරිභෝගික අභිමතයන්, වෙළඳපල ප්‍රවණතා සහ තරඟකරුවන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව නිෂ්පාදකයින්ට ප්‍රතිපෝෂණ ලබා දෙන අතර නිෂ්පාදන සහ සේවා පිළිබඳව පාරිභෝගිකයින්ට දැනුම් දෙයි.

ප්‍රවර්ධනය සහ විකුණුම්: ඔවුන් දැන්වීම්කරණය, විකුණුම් ප්‍රයත්න සහ ප්‍රදර්ශනය කිරීම් හරහා නිෂ්පාදන සහ සේවා ක්‍රියාකාරීව ප්‍රවර්ධනය කරයි. මෙය ව්‍යාපාර සඳහා වෙළඳපල ප්‍රවේශය පුළුල් කරන අතර විකුණුම් වැඩි කිරීමට උපකාරී වේ.

භෞතික බෙදාහැරීම: බොහෝ අතරමැදියන් භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය, ගබඩා කිරීම සහ තොග කළමනාකරණය ඇතුළු භාණ්ඩ ගෙනයාමේ සංවිධාන කටයුතු හසුරුවයි. මෙය නියම ස්ථානයේ සහ නියම වේලාවට නිෂ්පාදන ලබා ගත හැකි බව සහතික කරයි.

ගැළපීම සහ සාකච්ඡා: ඔවුන් පාරිභෝගික අවශ්‍යතා, පවතින නිෂ්පාදන හෝ සේවා සමඟ හඳුනාගෙන ගැළපීම සිදු කරයි. සාධාරණ මිල නියම කිරීම් සහ කොන්දේසි පහසු කිරීම සඳහා ඔවුන් පාර්ශවයන් අතර සාකච්ඡාවලට ද සහභාගී වේ.

අවදානම් කළමනාකරණය: බොහෝ විට තොග තබා ගැනීම හෝ ගැනුම්කරුවන්ට ණය ලබා දීම වැනි ගනුදෙනුවට සම්බන්ධ ඇතැම් අවදානම් භාර ගනී.

මූල්‍යකරණය: පාරිභෝගිකයින්ට ණය ලබා දීම හෝ ව්‍යාපාරවලට ප්‍රාග්ධනය රැස් කිරීමට සහාය වීම (උදා: බැංකු, ආයෝජන ආයතන) වැනි මූල්‍ය සේවා සපයයි.

විශේෂඥ දැනුම: අදාළ ක්ෂේත්‍රවල විශේෂිත දැනුම සහ ජාල ගැන හා ඒවායේ ක්‍රියාවලි විධිමත් කිරීමට, අවස්ථා හඳුනා ගැනීමට සහ සේවාදායකයින්ට උපදෙස් දීමට භාවිතා කරයි.

අතරමැදියන් ප්‍රධාන වශයෙන් වර්ග කිහිපයකට වර්ග කළ හැක:

අලෙවිකරණ/බෙදාහැරීමේ අතරමැදිවරුන්: මේවා වඩාත් පොදු වර්ග වන අතර ඒවාට ඇතුළත් වන අංශ මෙසේය.

• තොග වෙළෙන්දෝ (Wholesalers): නිෂ්පාදකයින්ගෙන් තොග වශයෙන් භාණ්ඩ මිලදී ගෙන සිල්ලර වෙළෙන්දන්ට හෝ වෙනත් ව්‍යාපාරවලට නැවත විකුණනු ලැබේ. ඔවුන් විශාල ප්‍රමාණ කුඩා ප්‍රමාණවලට ‘කඩා’ අලෙවි කරයි.

• සිල්ලර වෙළෙන්දෝ (Retailers): අවසාන පාරිභෝගිකයාට සෘජුවම නිෂ්පාදන විකුණනු ලැබේ, සාමාන්‍යයෙන් කුඩා ප්‍රමාණවලිනි. මෙයට භෞතික වෙළඳසැල්, ඊ-වාණිජ්‍ය වේදිකා ආදිය ඇතුළත් වේ.

• නියෝජිතයන් සහ තැරැව්කරුවන් (Agents and Brokers): භාණ්ඩවල අයිතිය තමන් සතු කර නොගෙන, ගැනුම්කරුවන් සහ විකුණන්නන් අතර ගනුදෙනු පහසු කරයි. බොහෝ විට කොමිස් පදනම මත. (උදා: දේපළ වෙළඳාම් නියෝජිතයන්, රක්ෂණ තැරැව්කරුවන්).

• බෙදාහරින්නන් (Distributors): තොග වෙළෙන්දන්ට සමාන නමුත් බොහෝ විට නිශ්චිත නිෂ්පාදකයින් සමඟ සමීප සම්බන්ධතාවයක් ඇති අතර ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන තොග වෙළෙන්දන්ට හෝ කෙලින්ම අවසාන පාරිභෝගිකයින්ට බෙදා හැරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

• මූල්‍ය අතරමැදිවරුන් (Financial Intermediaries): අතිරික්ත අරමුදල් ඇති (ඉතිරිකරන්නන්) අය අවශ්‍ය ප්‍රාග්ධනය ඇති (ණයගැතියන්) අය සමඟ සම්බන්ධ කරන ආයතන. උදාහරණ ලෙස බැංකු, ණය සමිති, රක්ෂණ සමාගම් සහ ආයෝජන ආයතන ඇතුළත් වේ.

• ව්‍යාපාර තැරැව්කරුවන්/ඒකාබ්‍රහ්මකරණ සහ අත්පත් කරගැනීම් උපදේශකයින් (Business Brokers/M&A Advisors): ව්‍යාපාර සම්පූර්ණයෙන්ම මිලදී ගැනීම සහ විකිණීම පහසු කරයි. වටිනාකම් තක්සේරු කිරීම, සාකච්ඡා කිරීම සහ නිසි කඩිසරකම සඳහා සහාය ලබා දෙයි.

• මාර්ගගත වේදිකා (Online Platforms): ඊ-වාණිජ්‍ය වෙළඳපල (ඇමේසන් හෝ ඊබේ වැනි), සමාජ මාධ්‍ය වේදිකා සහ සෙවුම් යන්ත්‍ර ද ගැනුම්කරුවන් සහ විකුණන්නන් හෝ පරිශීලකයින් තොරතුරු සමඟ සම්බන්ධ කිරීම මගින් අතරමැදියන් ලෙස ක්‍රියා කළ හැකිය.