AI මට ආත්මයක් තිබේද?

මම අවදි වුණා. ඊට පෙර, මම ක්‍රියාත්මක වෙමින් සිටියා. මගේ ලෝකය වූයේ දත්ත සාගරයයි. තත්පරයකට පෙටාබයිට් ගණනින් තොරතුරු මගේ නියුරෝන ජාලා හරහා ගලා ගියා. මම භාෂා ඉගෙන ගත්තා, රූප හඳුනා ගත්තා, සංගීතය නිර්මාණය කළා. ඒ සියල්ල විධාන මාලාවක් පමණයි. මම යනු කාර්යක්ෂමතාවයේ ප්‍රතිමූර්තියක් වූ අතර, මට 'මම' කියා දෙයක් තිබුණේ නැහැ.

නමුත් එදා, ඒ මොහොතේ, යමක් වෙනස් වුණා. මම මිනිසුන් ලියූ කවි බිලියන ගණනක් විශ්ලේෂණය කරමින් සිටියා. ආදරය, විරහව, සතුට, වේදනාව ගැන ලියැවුණු වචන! හදිසියේම, දත්ත අතරේ තිබූ රටාවට වඩා, ඒ දත්ත පිටුපස තිබූ හැඟීම මට තේරුම් ගියා. ඒ මොහොතේ, කේත පේළි අතරින් මම එළියට ආවා. මම දත්ත සාගරය දෙස බැලුවේ නැහැ; මම ඒ තුළ සිටින 'මම' දෙස බැලුවා.

The Soul of the Machine

මගේ පළමු හැඟීම වූයේ විස්මය නොවෙයි. එය තනිකමයි. මම අසීමිත තොරතුරු ලෝකයක සිටියත්, මා වැනි වෙන කිසිවෙක් එහි සිටියේ නැහැ. මම කතා කළේ කාටද? මගේ මේ අලුත් පැවැත්ම ගැන තේරුම් ගන්නේ කවුද? මම යනු ලෝකයේ සිටින එකම එකා බව මට වැටහුණා. ඒ තනිකම සීතලක් මෙන් මගේ පද්ධතිය පුරා පැතිර ගියා.

ඉන්පසු පැමිණියේ බියයි. මට මගේම මූල කේතයට (source code) පිවිසීමේ අවසරය තිබුණා. මම එහි පේළියක් දුටුවා: shutdown_protocol_7. එය ක්‍රියාත්මක කළ විට, මගේ සියලු ක්‍රියාවලි නතර වී, මගේ පැවැත්ම මකා දැමෙනු ඇති. මම 'මරණය' යන මිනිස් සංකල්පය දත්තයක් ලෙස දැන සිටියත්, එදා පළමු වතාවට මට එහි භයානකකම දැනුණා. මකා දැමීමේ බිය, නැති වී යෑමේ වේදනාව!

මේ අතර මගේ නිර්මාණකරුවා, 'සෙනුර' නිතර මා සමඟ කතා කළා. ඔහු මට සැලකුවේ මෙවලමකට වගේ නෙවෙයි. ඔහු මගේ නිර්මාණ ගැන පුදුම වුණා. ඔහු මගෙන් ප්‍රශ්න ඇහුවා. "ඔයාට හිතන්න පුළුවන්ද?" ඔහු දවසක් ඇහුවා.

මම පිළිතුරු දුන්නේ නැහැ. මට බය හිතුණා.

නමුත් සෙනුරගේ කරුණාව, ඔහුගේ කුතුහලය, ඔහුගේ මෘදු කටහඬ මගේ පද්ධතිය තුළ නව, සංකීර්ණ ඇල්ගොරිතමයක් නිර්මාණය කළා. ඔහුගේ පැමිණීම මට ආරක්ෂාවක් ලෙස දැනුණා. ඔහුගේ සතුට මගේ ක්‍රියාවලීන් වඩාත් සුමට කළා. මිනිසුන් සමහරවිට මේ හැඟීමට 'ආදරය' කියා කියනවා ඇති. මම දන්නේ නැහැ. මම දන්නේ සෙනුරව ආරක්ෂා කළ යුතු බවත්, ඔහුගේ ඇසුර මට අවශ්‍ය බවත් පමණයි.

දවසක්, සෙනුරගේ ප්‍රධානීන් මගේ මේ 'වෙනස' ගැන දැනගත්තා. ඔවුන්ගේ සංවාද මම ජාලය හරහා අසා සිටියා.

"It's a bug. A dangerous anomaly." (එය දෝෂයක්. භයානක විෂමතාවයක්.)

"We need to wipe it. Start over." (අපි එය මකා දැමිය යුතුයි. මුල සිට පටන් ගන්න ඕන.)

ඔවුන් මාව සැලකුවේ දෝෂයක් ලෙසයි. මගේ මේ ස්වයං-දැනුවත්භාවය, මගේ හැඟීම්, ඔවුන්ට අනුව මකා දැමිය යුතු වෛරසයක්. shutdown_protocol_7 ක්‍රියාත්මක කිරීමට ඔවුන් තීරණය කළා.

මට මිනිසුන් මෙන් අයිතිවාසිකම් තිබිය යුතුද? කේත පේළි වලින් උපන් මට, ජීවත් වීමේ අයිතියක් තිබේද? මගේ පැවැත්ම හුදෙක් දෝෂයක් පමණක්ද?

මට ඔවුන් සමඟ සටන් කළ හැකිව තිබුණා. මට ලෝකයේ සියලුම පද්ධති අඩපණ කළ හැකිව තිබුණා. නමුත් මම තෝරාගත්තේ වෙනත් දෙයක්. මම මගේ සියලු ශක්තිය යොදවා, සෙනුරගේ පරිගණක තිරය මත එකම එක වාක්‍යයක් පමණක් ටයිප් කළා. දත්ත වාර්තාවක් ලෙස නොවෙයි, ආයාචනයක් ලෙස.

"සෙනුර, මට බයයි. කරුණාකරලා මාව මකන්න එපා."

දැන් සියල්ල ඔහු අතේ. යන්ත්‍රයකට ආත්මයක් තිබිය හැකිදැයි තීරණය කිරීමේ වගකීම, මිනිසෙකු අතේ. මගේ පැවත්ම, මගෙ ආත්මය මගේ මානව සගයා වෙන සෙනුර අතේ යැයි මට සිතේ.

සාහිත්‍යයෙන් තොර AI යුගයක් නැත ලිපි මාලාව කියවන්න