Financial Literacy
පාඩම 2: ආදායම තේරුම් ගැනීම – සක්රීය සහ නික්රීය ආදායම
Lesson
2
ඇයි මේ පාඩම වැදගත් වෙන්නේ?
ශ්රී ලංකාවේ බඩු මිල පහළ යනවා හරිම අඩුයි. බස් ගාස්තු වෙනස් වෙනවා, කෑම බීම මිල ඉහළ යනවා, ෆෝන් එකට දාන රීලෝඩ් එකක් ඉස්සර වගේ වැඩි කාලයක් තියෙන්නෙත් නෑ. මිල ගණන් ඉහළ යනකොට ඔබේ ආදායම ඒ විදිහටම තිබුණොත්, හැම මාසෙම ජීවිතේ අමාරු වෙනවා වගේ දැනෙනවා.
ගොඩක් පවුල් යැපෙන්නේ එක පඩියකින් හෝ දවසේ කුලියකින්. ඒ එක ආදායම් මාර්ගය හෙමින් වුණොත් හරි නැවතුණොත් හරි, ගෙදර හැමදේටම එකපාරටම බලපානවා. මේ පාඩමේ ඔබේ ඉලක්කය සරලයි: මුදල් එන්න පුළුවන් විවිධ ක්රම තේරුම් අරගෙන, එකකට වඩා වැඩි ආදායම් මාර්ග හදාගන්න ඉගෙන ගන්න එක. අමතර ආදායම් මාර්ග ලොකු වෙන්නම ඕන නෑ. ඒවා ස්ථාවර වීම විතරයි වැදගත්.
ගඟක් සහ පොඩි ඇළවල් කීපයක් ගැන හිතන්න. පායන කාලෙට ගඟේ වතුර අඩු වුණාම, පොඩි ඇළවල් වලින් ඔබේ කුඹුර තෙත්ව තියාගන්නවා. ආදායමත් ඒ වගේමයි. පොඩි අමතර ආදායම් මාර්ගයක්—ටියුෂන් පන්තියක එක පැයක්, ලන්ච් බොක්ස් කීපයක්, බ්ලවුස් දෙකක් මැසීම - ඔබේ පීඩනය නැති කරලා ස්ථාවර බවක් ගේන්න පුළුවන්. ආදායම කියන්නේ ඔබට සැලසුම් කරලා වර්ධනය කරන්න පුළුවන් දෙයක් කියලා දැක්කම, ඔබට සිරවෙලා වගේ දැනෙන එක නැවතිලා, හැකියාවක් තියෙනවා කියලා දැනෙන්න පටන් ගන්නවා.
“එක ආදායමක් කියන්නේ අවදානමක්. දෙකක් හෝ ඊට වැඩි ගණනක් කියන්නේ ආරක්ෂාවක්.”
පියවර 1: මුද ල් එන විදිහ බලමු
ආදායම් වර්ග දෙකක් තියෙනවා. ගොඩක් අය එකකින් පටන් අරන්, කාලයත් එක්ක අනිත් එකත් එකතු කරගන්න ඉගෙන ගන්නවා.
සක්රීය ආදායම (Active Income):
මේ කියන්නේ ඔබ ඔබේ කාලය සහ ශ්රමය යොදවලා උපයන මුදල්. ඔබ වැඩ කරනවා, ඔබට ගෙවනවා. ඔබ වැඩ කරන එක නැවැත්තුවොත්, මුදල් එන එකත් නවතිනවා. ගුරුවරයෙකුගේ පඩිය, රියදුරෙකුගේ වේතනය, ගොඩනැගිල්ලක දවසක වැඩ කිරීම, සති අන්තයේ ටියුෂන් කිරීම—මේ ඔක්කොම සක්රීය ආදායමට උදාහරණ. අද දවසේ බිල්පත් ගෙවන්නේ මේ ආදායමෙන් නිසා ගොඩක් පවුල් මේක හොඳට දන්නවා. සක්රීය ආදායම වැදගත් සහ අවංකයි.
නික්රීය ආදායම (Passive Income):
මේක වෙනස්. මෙතනදී, වත්කමක් හෝ කුඩා පද්ධතියක් ඔබ හැමදාම වැඩ නොකරනකොටත් ඔබ වෙනුවෙන් මුදල් උපයනවා. නික්රීය ආදායමකට සාමාන්යයෙන් මුලදී මහන්සියක් හෝ මුදලක් යොදවන්න ඕන. ඔබ මුලින්ම ඒක සකස් කළාට පස්සේ, අඩු දෛනික උත්සාහයකින් ඒක දිගටම ක්රියාත්මක වෙනවා. ටියුෂන් පන්තියක් ළඟ කාමරයක් කුලියට දීම, යාළුවෙකුගේ පොඩි කඩයක ලාභයට හවුල් වීම, කොටස් කීපයකින් ලාභාංශ ලැබීම, හෝ හවසට මෝටර් බයික් එකක් කුලියට දීම—මේවා නික්රීය ආදායමට සරල, දේශීය උදාහරණ. නික්රීය ආදායම තමයි දිගු කාලීනව ඔබේ කාලය නිදහස් කරන්නේ.
ශක්තිමත් සැලැස්මක් මේ දෙකම භාවිතා කරනවා. සක්රීය ආදායමෙන් අද දවස ගෙවනවා. නික්රීය ආදායමෙන් හිමින් හිමින් නිදහස ගොඩනගනවා.
පියවර 2: තවත් එක ආදායම් මාර්ගයක් එකතු කරගන්න
එක ආදායමක් මත යැපෙනවා කියන්නේ කකුල එකක් තියෙන පුටුවක ඉඳගන්නවා වගේ. ටික වෙලාවක් බැලන්ස් කරගෙන ඉන්න පුළුවන්, ඒත් ඒක ආරක්ෂිත නෑ. තව කකුලක් එකතු කරන්න. පොඩියට පටන් අරන් හිමින් හිමින් වර්ධනය වෙන්න. ඔබේ දෙවැනි ආදායම් මාර්ගයට කඩයක්, ලොකු ණයක්, හෝ සංකීර්ණ සැලැස්මක් ඕන නෑ. ඒකට ඕන පැහැදිලි බව, ස්ථාවරත්වය, සහ පළමු ගෙවන පාරිභෝගිකයා.
ඔබට දැනටමත් තියෙන දේවලින් පටන් ගන්න. ඔබේ කුසලතා දිහා බලන්න. ඔබට බාල ශිෂ්යයෙකුට එක විෂයක් උගන්වන්න පුළුවන්ද? නෝට්ස් ටයිප් කරන්න, CV හදන්න, සරල ඇඳුම් මහන්න, බයිසිකල් හදන්න, කෑම හදන්න පුළුවන්ද? ඔබේ වත්කම් දිහා බලන්න. හවසට ටියුෂන් දෙන්න කුලියට දිය හැකි අමතර ඉඩක්, පැයකට කුලියට දිය හැකි යන්ත්රයක්, හෝ වැඩ නැති වෙලාවට කුලියට දිය හැකි මෝටර් බයික් එකක් ඔබට තියෙනවද?
දැන් ඒකට සරල සැලැස්මක් දෙන්න. ඔබට හැම සතියකම හොඳටම කරන්න පුළුවන් එක සේවාවක් තෝරාගන්න. ඔබේ ආරම්භක මිල තීරණය කරන්න. මුදල් එකතු කරන විදිහ ලියන්න—අතට, බැංකුවට, හෝ මොබයිල් වොලට් එකට. ඒක පටන් ගන්න පළවෙනි දවස තෝරන්න. මුදල් ලැබුණම, ඔක්කොම වියදම් කරන්න එපා. පොඩි කොටසක් ආයෙත් ආයෝජනය කරලා ඒ ආදායම් මාර්ගය ශක්තිමත් කරන්න.
ලොකුම බය තමයි "මට වෙලාවක් නෑ" කියන එක. ඔබට පැය දහයක් ඕන නෑ. සතියකට ස්ථාවර පැය දෙකක් පටන් ගන්න ඇති. සරල වැඩක එක පැයකට රු. 400ක් ලැබෙනවා නම්, සතියට පැය දෙකක් කියන්නේ මාසෙකට දළ වශයෙන් රු. 3,200ක්. අවුරුද්දකට ඒක රු. 38,000කට වැඩියි—ඉස්කෝලේ ෆීස් එකක්, පොඩි උපකරණයක්, හෝ නික්රීය වත්කමක ආරම්භයක් වෙන්න පුළුවන්.
රන් රීතිය
නික්රීය ආදායම ගොඩනඟන්න සක්රීය ආදායම භාවිතා කරන්න.
ඔබේ ආදායමේ ස්වරූපය: එක ආදායම් මාර්ගයක් vs. ආදායම් මාර්ග කීපයක් |
එක ආදායම් මාර්ගයක් |
එකක් නැවතුණොත්, හැමදේම නවතිනවා |
අධික පීඩනය, කිසිම උපස්ථයක් නෑ |
ජීවත් වෙන්න විතරක් සිරවෙලා ඉන්නවා |
ඔබේ කාලය පාලනය කරන්නේ වැඩ |
ව්යායාම: ගොඩනඟන්න දැන් ඔබේ වාරය
ව්යායාමය 1 — අද දවසේ ආදායම සිතියම් ගත කරන්න. ඔබේ පොතේ "සක්රීය" සහ "නික්රීය" කියලා මාතෘකා දෙකක් ලියන්න. "සක්රීය" යටතේ, ඔබට හෝ ඔබේ පවුලට මුදල් එන හැම ක්රමයක්ම ලියන්න. "නික්රීය" යටතේ, කුලී, ලාභාංශ වගේ දේවල් ලියන්න. එක තීරුවක් හිස් නම්, ඒක අසාර්ථක වීමක් නෙවෙයි. ඒකෙන් පෙන්වන්නේ ඔබට වර්ධනය වෙන්න පුළුවන් තැන.
ව්යායාමය 2 — සැඟවුණු කුසලතාවක් හෝ වත්කමක් සොයාගන්න. ඔබට පහසුවෙන් කරන්න පුළුවන්, ඒත් අනිත් අයට අමාරු දේවල් ලැයිස්තුගත කරන්න: ගණන් කෑල්ලක් පැහැදිලි කිරීම, ඉරුණු කමිසයක් මැසීම. ඊටපස්සේ ඔබට තියෙන පොඩි වත්කම් ගැන හිතන්න.
ව්යායාමය 3 — එක සරල දෙවැනි ආදායම් මාර්ගයක් සැලසුම් කරන්න. ඔබ තෝරාගත් කුසලතාව හෝ වත්කම, ප්රදේශයේ පැහැදිලි අවශ්යතාවක් සමඟ සම්බන්ධ කරන්න. සරල වචන වලින් එක පේළියක යෝජනාවක් ලියන්න: "මම සෙනසුරාදා දවස්වල 8 වසර ගණිතය ටියුෂන් කරනවා, හවස 4-5, එක් ශිෂ්යයෙකුට රු. 500යි."
ව්යායාමය 4 — කාල සැලැස්ම සහ ආරම්භක මිල. සතියකට ඔබට ආරක්ෂා කරගන්න පුළුවන් පැය දෙකක් තෝරන්න. ඔබේ ආරම්භක මිල ලියලා, මුදල් එකතු කරන විදිහ තීරණය කරන්න.
ව්යායාමය 5 — කුඩා ගණනය සහ අරමුණ. එක පැයකට රු. 400ක් ලැබෙනවා නම්, සතියකට පැය දෙකක් වැඩ කළොත්, මාසෙකට දළ වශයෙන් රු. 3,200ක් උපයනවා. ඒ මුදල් මුලින්ම යොදවන්නේ මොකටද කියලා තීරණය කරන්න.
ඉක්මන් ජයග්රහණයක්
මේ සතියේ, ඔබේ අලුත් ආදායම් මාර්ගයෙන් එක ගෙවීමක් සහිත කාර්යයක් සම්පූර්ණ කරලා ඒ මුදල ඔබේ පොතේ ලියන්න. පළමු රුපියල් කීපය ඔබේ මානසිකත්වය වෙනස් කරනවා.
සුලබ බාධක (සහ සරල විසඳුම්)
"කවුරුත් මගෙන් ගන්නේ නෑ": ඔබව දැනටමත් විශ්වාස කරන අයගෙන් පටන් ගන්න. අසල්වැසියෙකුට නියැදියක් දීලා අවංක ප්රතිචාර ඉල්ලන්න.
"මට ප්රාග්ධනයක් නෑ": ලොකු දෙයක් මිලදී ගන්නවා වෙනුවට, ඔබේ කාලය සහ කුසලතාව භාවිතා කරන සේවාවකින් පටන් ගන්න.
"මම සල්ලි බලාගන්න දක්ෂ නෑ": සරලව තියාගන්න. පොඩි නෝට්බුක් එකක් පාවිච්චි කරන්න. දිනය, කළ දේ, කොච්චර හම්බවුණාද, සහ සල්ලි ගියේ කොහාටද කියලා ලියන්න.
පවුලේ අය කරදර වෙයි: ඔබේ සැලැස්ම සහ කාලසටහන ඔවුන් සමඟ බෙදාගන්න. ප්රධාන වගකීම් වලට බලපෑමක් වෙන්නේ නෑ කියලා පොරො න්දු වෙන්න.
“ඔබේ සියලු බිත්තර එක කූඩයක දමන්න එපා. තවත් කූඩ හදාගන්න.”
ඔබේ පළමු පියවර සම්පූර්ණයි
ඔබ දැන් සක්රීය සහ නික්රීය ආදායම සහ ඒවා ඔබේ ජීවිතයට සහය වන ආකාරය තේරුම් අරගෙන තියෙනවා. සක්රීය ආදායමෙන් අද දවස ගෙවෙනවා. නික්රීය ආදායමෙන් හෙට දවස ගොඩනැගෙනවා. ආරක්ෂිතම සැලැස්ම තමයි ඔබේ ප්රධාන ආදායම ස්ථාවරව තියාගෙන, ඔබට හැම සතියකම කරන්න පුළුවන් පොඩි දෙවැනි ආදායම් මාර්ගයක් එකතු කරගන්න එක.
අදම පටන් ගන්න. ඔබේ ආදායම සිතියම් ගත කරන්න, එක අලුත් ආදායම් මාර්ගයක් තෝරගන්න, ආරම්භක මිලක් නියම කරන්න, සහ මේ සතියේ ඔබේ පළමු ගෙවීම සහිත කාර්යය සම්පූර්ණ කරන්න.
