ඇයි මේ පාඩම වැදගත් වෙන්නේ?

ණයට ගත් මුදලින් ඔබේ අනාගතය ගොඩනඟන්නත් පුළුවන්, විනාශ කරන්නත් පුළුවන්. ශ්‍රී ලංකාවේ, බොහෝ පවුල් ඉස්කෝලේ ගාස්තු වලට, වැඩට යන්න මෝටර් බයික් එකකට, මහන මැෂිමකට, හෝ වෛද්‍ය බිලකට ණය ගන්නවා. එකම ණය මුලදී උදව්වක් වගේ දැනුනත්, පස්සේ වේදනාවක් වෙන්න පුළුවන්. ඉහළ පොලිය, පරක්කු වීමේ දඩ, සහ මුදල් එකතු කරන්නන්ගෙන් එන පීඩනය නිසා පොඩි ගෙවීමක් වුණත් ලොකු බරක් වෙන්න පුළුවන්.

මේ පාඩමෙන් ඔබට උදව් වෙන, ඵලදායී ණය සහ හානිකර, වියදම් අධික ණය අතර වෙනස හඳුනාගන්න පෙන්වනවා. ඔබට තියෙන ණය ලැයිස්තුගත කරන්න, ඒවා ගෙවා දැමීමේ සැලැස්මක් තෝරාගන්න, සහ ඔබේ අනාගත තේරීම් ආරක්ෂා කරගන්න සරල ක්‍රමයක් ඔබ ඉගෙන ගනීවි. ඉලක්කය "කවදාවත් ණය නොගැනීම" නෙවෙයි. ඉලක්කය තමයි ඔබේ ජීවිතයට සහය දෙන බුද්ධිමත්, ආරක්ෂිත තීරණ ගැනීම.

පියවර 1: ණය කියන්නේ ඇත්තටම මොකක්ද කියලා තේරුම් ගන්න

ණය කියන්නේ හෙට දවසේ මුදල් අද පාවිච්චි කරන එක. ඔබ ණයට ගත් මුදල සහ පොලිය කියලා කියන අමතර ගාස්තුවක් ආපසු ගෙවන්න පොරොන්දු වෙනවා. ඒ පොලිය තමයි මුදල් කලින් පාවිච්චි කිරීමට ඔබ ගෙවන මිල. ඒ මිල පොඩි වෙන්නත් පුළුවන්, ඉතා ලොකු වෙන්නත් පුළුවන්.

• ඵලදායී ණය (Productive Debt):

මේ ණය ඔබට වැඩිපුර මුදල් උපයන්න හෝ අත්‍යවශ්‍ය දේවල් ආරක්ෂා කරගන්න උදව් වෙනවා. ඔබට ස්ථාවර ඩිලිවරි ආදායමක් උපයන්න ඉඩ සලසන මෝටර් බයිසිකල් ලීස් එකක් ඵලදායී වෙන්න පුළුවන්. ඔබේ වැඩ වැඩි කරන උපකරණ සඳහා ගන්නා කුඩා ණයක් ඵලදායී වෙන්න පුළුවන්. සෞඛ්‍යය ආරක්ෂා කරගන්න ගන්නා කෙටි කාලීන වෛද්‍ය ණයක් අත්‍යවශ්‍ය වෙන්න පුළුවන්.

• පරිභෝජන ණය (Consumptive Debt):

මේ ණය ගන්නේ මුදල් උපයන්නේ නැති හෝ ඉක්මනින් වටිනාකම නැතිවෙන දේවල් වලට—අලුත්ම ගැජට්, නිතර එළියෙන් කෑම, අනවශ්‍ය ඇඳුම් පැළඳුම්. මේ ණය දවසකට හොඳයි වගේ දැනුනත්, මාස ගාණකට නරකයි වගේ දැනෙනවා.

• කොල්ලකාරී ණය (Predatory Debt):

මේවා ඉතා ඉහළ පොලී, සැඟවුණු ගාස්තු, සතිපතා පීඩනය, හෝ දරුණු දඩ සහිත ණය. ලියාපදිංචි නැති මුදල් දෙන්නන්, ආක්‍රමණශීලී ක්ෂුද්‍ර ණය මේවට උදාහරණ. මේ ණය හදලම තියෙන්නේ ඔබව ගෙවීම් වල හිරකරලා තියාගන්න. ඔබේ හොඳම ආරක්ෂාව තමයි දැනුම, සන්සුන් සැලැස්මක්, සහ ඔබ අමාරුවේ වැටෙනවා නම් ඉක්මනින් ක්‍රියාත්මක වීම.

“පොඩි ගෙවීම් පිටුපස ඉතා ලොකු වියදම් සැඟවී තිබිය හැකියි.”

රන් රීතිය

ණය ගන්න ඕන වත්කම් වලට හෝ ජීවිතය ආරක්ෂා කරන/ආදායම වැඩි කරන අත්‍යවශ්‍ය දේවල් වලට විතරයි, ඒ වගේම ආපසු ගෙවීමට පැහැදිලි, දැරිය හැකි සැලැස්මක් ඇතුව විතරයි.

පියවර 2: ණය ඔබට වාසිදායක ලෙස වැඩ කරවන්න (ඔබට විරුද්ධව නොවේ)

මුලින්ම සම්පූර්ණ චිත්‍රය බලන්න. ඔබට තියෙන හැම ණයක්ම එක පිටුවක ලියන්න: ඔබ ණය කාටද, ශේෂය, පොලී අනුපාතය, අවම ගෙවීම, සහ නියමිත දිනය. නෑදෑයන්ගෙන් ගත් ණය, උගස්, කඩේ පොතේ ණය ඇතුළු හැමදේම ලියන්න.

ඊළඟට, ඔබට පවත්වාගෙන යන්න පුළුවන් ගෙවීමේ ක්‍රමයක් තෝරාගන්න:

• ණය හිමබෝල ක්‍රමය (Debt Snowball): අනිත් ණය වලට අවම ගෙවීම් කරන ගමන්, පොඩිම ණය ශේෂය මුලින්ම ගෙවා අවසන් කිරීම. එකක් ඉවර කළාම, ඒ ගෙවීම ඊළඟ ණයට එකතු කරනවා. මේකෙන් ඉක්මනට ජයග්‍රහණ පේන නිසා උනන්දුව වැඩිවෙනවා.

• ණය හිම කඳු ක්‍රමය (Debt Avalanche): අනිත් ණය වලට අවම ගෙවීම් කරන ගමන්, වැඩිම පොලී අනුපාතය තියෙන ණය මුලින්ම ගෙවීම. මේකෙන් කාලයත් එක්ක වැඩිම මුදලක් ඉතිරි වෙනවා. මේකට ඉවසීම ඕන.

දෙකම වැඩ කරනවා. ඔබේ පෞරුෂයට ගැලපෙන එක තෝරාගන්න.

ව්‍යායාම: පාලනය ගන්න දැන් ඔබේ වාරය

• ව්‍යායාමය 1 — එක පිටුවක ණය සිතියම.එක් එක් ණය ලැයිස්තුගත කරන්න: ණය දුන් කෙනා/නෑදෑයා, ශේෂය, පොලිය, අවම ගෙවීම, සහ නියමිත දිනය.

• ව්‍යායාමය 2 — හිමබෝල හෝ හිම කඳු ක්‍රමය තෝරාගන්න.ඔබේ ක්‍රමය තෝරාගෙන එය උඩින් ලියන්න: "මම හිමබෝල ක්‍රමය භාවිතා කරනවා (පොඩිම එකේ සිට ලොකුම එකට)" හෝ "මම හිම කඳු ක්‍රමය භාවිතා කරනවා (වැඩිම පොලිය මුලින්ම)." පළමු ඉලක්කගත ණය රවුම් කරන්න.

• ව්‍යායාමය 3 — ගෙවීම් වේගවත් කිරීමට ක්‍රමයක් හදන්න.මේ සතියේ ගෙවීමක් සහිත වැඩකට පැය දෙකක් හොයාගන්න (පාඩම 2). ඒ රුපියල් ටික කෙලින්ම ඉලක්කගත ණයට යවන්න.

• ව්‍යායාමය 4 — කෝල් එකට පිටපතක්.ඔබට දවසක් මඟහැරෙන්න පුළුවන් නම්, ණය දුන් ආයතනයට කලින් කතා කරන්න. සරල පිටපතක් භාවිතා කරන්න: "මට හොඳ වාර්තාවක් තියාගන්න ඕන. මේ මාසෙ ටිකක් අමාරුයි. ගෙවන දවස 28 වෙනිදට දාන්න පුලුවන්ද?"

• ව්‍යායාමය 5 — අලුත් ණය නොගැනීමේ නීතිය.එක වාක්‍යයක් ලියා ඔබේ පර්ස් එකේ තියාගන්න: "[ඉලක්කගත ණය] ගෙවලා ඉවර වෙනකල් අලුත් ණය නෑ."

ඉක්මන් ජයග්‍රහණයක්

අදම, ඔබේ පළමු ඉලක්කගත ණයට අමතරව රු. 500-1,000ක් ගෙවන්න. එය ගෙවා අවසන් වූ විට පිටුව හරහා ලොකු හරි ලකුණක් ගසන්න.

සුලබ බාධක (සහ සරල විසඳුම්)

• "මට ඉලක්කම් දිහා බලන්න බෑ." - නොබලා ඉන්නකොට තත්ත්වය තවත් නරක අතට හැරෙනවා. කරුණු ලැයිස්තුගත කළාම බය අඩුවෙනවා.

• "මුදල් එකතු කරන්නන් මට පීඩනයක් දෙනවා." - හුස්මක් ගන්න. හැම ගෙවීමකම වාර්තා තියාගන්න. සන්සුන්ව කතා කරන්න, ඔබේ සැලැස්ම නැවත කියන්න. ඔබට ගෞරවයෙන් සැලකීමට අයිතියක් තියෙනවා.

• "පවුලේ අය මගෙන් අත්සන් කරන්න ඉල්ලනවා." - ඇපයට අත්සන් කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ ණය ඔබේ ප්‍රශ්නයක් වෙනවා. "මම මුලින්ම මගේ ණය ගෙවලා ඉවර කරනවා. මට සැලසුම් හදන්න උදව් කරන්න පුළුවන්, අත්සන් කරන්න බෑ" කියා කියන්න.

• "මම පොඩි හිඩැස් වලට දිගටම ණය ගන්නවා." - පොඩි පොඩි පුදුම කිරීම් වලටම රු. 2,000-5,000ක "ක්ෂුද්‍ර-අරමුදලක්" හදාගන්න. එය ඉක්මනට නැවත පුරවන්න.

ඔබේ පළමු පියවර සම්පූර්ණයි

සෞඛ්‍ය සම්පන්න සහ හානිකර ණය හඳුනාගන්න, ඔබේ ණය ශේෂ පැහැදිලිව ලැයිස්තුගත කරන්න, සහ ඒවා ගෙවා දැමීමට හිමබෝල හෝ හිම කඳු සැලැස්මක් තෝරාගන්න ඔබ දැන් දන්නවා.

අදම පටන් ගන්න: ඔබේ එක පිටුවේ ණය සිතියම ලියන්න, ඔබේ ක්‍රමය තෝරාගන්න, සහ ඔබේ පළමු අමතර ගෙවීම කරන්න. ඔබේ සැලැස්ම ගැන පවුලේ එක්කෙනෙකුට කියන්න. නිදහස ගොඩනැගෙන්නේ මෙහෙමයි—නිහඬව, පැහැදිලිව, සහ විනයක් ඇතුව.