මෙම මාර්ගෝපදේශය මඟින් තරංග වර්ග, ඒවායේ ලක්ෂණ, වැදගත් සූත්‍ර සහ විද්‍යුත් චුම්බක වර්ණාවලිය පිළිබඳව විභාගයට අත්‍යවශ්‍ය කරුණු සරලව පැහැදිලි කරයි.

1. පාඩමේ සාරාංශය (කෙටි සටහන)

• තරංගයක් යනු: මාධ්‍යයක් දිගේ හෝ අවකාශයේ ශක්තිය සම්ප්‍රේෂණය කරන කැළඹීමකි. මෙහිදී පදාර්ථ සම්ප්‍රේෂණයක් සිදු නොවේ.

• ප්‍රධාන තරංග වර්ග:

1. යාන්ත්‍රික තරංග: ප්‍රචාරණය සඳහා මාධ්‍යයක් අත්‍යවශ්‍ය වේ.

2. විද්‍යුත් චුම්බක තරංග: ප්‍රචාරණය සඳහා මාධ්‍යයක් අවශ්‍ය නොවේ.

(අ) යාන්ත්‍රික තරංග

• වර්ග දෙකකි:

• තීර්යක් තරංග: මාධ්‍යයේ අංශු, තරංගය ගමන් කරන දිශාවට ලම්බකව කම්පනය වේ. (උදා: ජල තරංග, ලණුවක ඇතිවන තරංග).

• උපරිම විස්ථාපන ශීර්ෂ ලෙසත්, අවම විස්ථාපන නිම්න ලෙසත් හඳුන්වයි.

• අන්වායාම තරංග: මාධ්‍යයේ අංශු, තරංගය ගමන් කරන දිශාවට සමාන්තරව කම්පනය වේ. (උදා: ධ්වනි තරංග, ස්ලින්කියක ඇතිවන තරංග).

• අංශු ලං වූ ස්ථාන සම්පීඩන ලෙසත්, අංශු ඈත් වූ ස්ථාන විරලන ලෙසත් හඳුන්වයි.

• තරංග ආශ්‍රිත රාශි:

• විස්තාරය (A): මධ්‍ය පිහිටුමේ සිට අංශුවක් විස්ථාපනය වන උපරිම දුර.

• තරංග ආයාමය (λ): අනුයාත ශීර්ෂ දෙකක් හෝ නිම්න දෙකක් (හෝ සම්පීඩන/විරලන දෙකක්) අතර දුර.

• සංඛ්‍යාතය (f): තත්පරයකදී සිදුවන දෝලන සංඛ්‍යාව. ඒකකය හර්ට්ස් (Hz).

• වේගය (v): තරංගය තත්පරයකදී ගමන් කරන දුර.

• සූත්‍රය: v = fλ

(ආ) විද්‍යුත් චුම්බක (වි.චු.) තරංග

• ලක්ෂණ:

• ප්‍රචාරණයට මාධ්‍යයක් අවශ්‍ය නැත.

• රික්තයේදී ආලෝකයේ වේගයෙන් ( m s⁻¹) ගමන් කරයි.

• මේවා සියල්ල තීර්යක් තරංග වේ.

• විද්‍යුත් චුම්බක වර්ණාවලිය: (තරංග ආයාමය වැඩි → අඩු / සංඛ්‍යාතය අඩු → වැඩි පිළිවෙලට) | තරංග වර්ගය | ප්‍රධාන භාවිතයක් | | :--- | :--- | | ගුවන් විදුලි තරංග | ගුවන් විදුලි හා රූපවාහිනී සන්නිවේදනය | | ක්ෂුද්‍ර තරංග | මයික්‍රොවේව් උදුන්, ජංගම දුරකථන, රේඩාර් | | අධෝරක්ත කිරණ (IR) | දුරස්ථ පාලක, තාපජ ඡායාරූප | | දෘශ්‍ය ආලෝකය | පෙනීම සඳහා, ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය | | පාරජම්බුල කිරණ (UV) | විෂබීජ නාශනය, මුදල් නෝට්ටු පරීක්ෂාව | | X - කිරණ | වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ඡායාරූප ගැනීම (අස්ථි) | | ගැමා කිරණ | පිළිකා සෛල විනාශ කිරීම, ජීවානුහරණය |

2. විභාගයට වැදගත් කරුණු

• වෙනස්කම්: යාන්ත්‍රික සහ විද්‍යුත් චුම්බක තරංග අතර, තීර්යක් සහ අන්වායාම තරංග අතර ඇති ප්‍රධාන වෙනස්කම් මතක තබා ගන්න.

• සූත්‍රය: v = fλ සූත්‍රය භාවිතයෙන් සරල ගණනය කිරීම් කිරීමට හොඳින් පුහුණු වන්න. ඒකක ගැන සැලකිලිමත් වන්න (v - m s⁻¹, f - Hz, λ - m).

• වි.චු. වර්ණාවලිය: වර්ණාවලියේ ඇති තරංග වර්ග පිළිවෙලට මතක තබා ගැනීම සහ එක් එක් වර්ගයේ ප්‍රධාන භාවිතයක් දැන සිටීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

• ධ්වනිය: ධ්වනිය යනු යාන්ත්‍රික, අන්වායාම තරංගයක් බවත්, එයට ගමන් කිරීමට මාධ්‍යයක් අවශ්‍ය බවත් මතක තබා ගන්න. ධ්වනි වේගය ඝන > ද්‍රව > වායු ලෙස වේ.

• ධ්වනි ලාක්ෂණික:

• තාරතාව -> සංඛ්‍යාතය මත රඳා පවතී.

• හඬේ සැර -> විස්තාරය මත රඳා පවතී.

• ධ්වනි ගුණය -> තරංග ආකාරයේ (හැඩයේ) වෙනස මත රඳා පවතී.

3. මතක තබා ගැනීමේ උපක්‍රම (Tips & Tricks)

1. වි.චු. වර්ණාවලිය මතක තබා ගැනීමට:

• ගුවන් ක්ෂුද්‍ර අය දෘශ්‍ය පාටින් X කිරණ ගැසුවේය.

• (ගුවන්, ක්ෂුද්‍ර, අධෝරක්ත, දෘශ්‍ය, පාරජම්බුල, X, ගැමා)

1. සූත්‍ර ත්‍රිකෝණය: v = fλ සූත්‍රය සඳහා ත්‍රිකෝණයක් ඇඳ මතක තබා ගන්න.

2. තීර්යක් vs අන්වායාම:

• තීර්යක්: "තීර්යක්" වචනයේ 'ර' යන්නේ හැඩය තරංගයක හැඩයට සමානයි.

• අන්වායාම: "අන්වායාම" වචනයේ 'න්' අකුර සම්පීඩන-විරලන ආකාරයට සමානයි.

4. විභාග ගැටළු සඳහා ඉඟි

• බහුවරණ ප්‍රශ්න (MCQ): තරංග වර්ග හඳුනාගැනීම, උදාහරණ, වි.චු. වර්ණාවලියේ පිළිවෙල සහ එක් එක් තරංග වර්ගයේ භාවිතයන් බහුලව අසයි. (උදා: "දුරස්ථ පාලක සඳහා භාවිත වන විද්‍යුත් චුම්බක තරංග වර්ගය කුමක්ද?")

• ව්‍යුහගත රචනා ප්‍රශ්න:

• v = fλ සූත්‍රය යොදා සරල ගණනය කිරීම්. (උදා: තරංග ආයාමය සහ සංඛ්‍යාතය දී වේගය සෙවීම).

• තරංග සටහනක් දී විස්තාරය සහ තරංග ආයාමය හඳුනාගැනීමට.

• ධ්වනිය රික්තයක් තුළින් ගමන් නොකරන බව පෙන්වන පරීක්ෂණය (ඝණ්ටා සරාවේ පරීක්ෂණය) විස්තර කිරීමට.

• රචනා ප්‍රශ්න:

• "විද්‍යුත් චුම්බක වර්ණාවලියේ ප්‍රධාන තරංග වර්ග 4ක් නම් කර, එක් එක් වර්ගයේ ප්‍රායෝගික භාවිතයක් විස්තර කරන්න."

• "යාන්ත්‍රික තරංග, තීර්යක් සහ අන්වායාම ලෙස වර්ග කෙරේ. එක් එක් වර්ගය හඳුන්වා, උදාහරණ සපයමින් ඒවායේ වෙනස පැහැදිලි කරන්න."