මේ පාඩමෙන් පරමාණුවේ ව්‍යුහය, මූලද්‍රව්‍ය වර්ගීකරණය කරන ආවර්තිතා වගුව සහ සංයෝගවල රසායනික සූත්‍ර ලියන ආකාරය ගැන ඉගෙන ගන්නවා. රසායන විද්‍යාවේ ඉදිරි පාඩම් තේරුම් ගැනීමට මේ කොටස ඉතාම වැදගත්.

කෙටි සටහන් (Short Notes):

1. පරමාණුව සහ උප පරමාණුක අංශු:

• පදාර්ථයේ තැනුම් ඒකකය පරමාණුවයි.

• පරමාණුව සෑදී ඇත්තේ ප්‍රෝටෝන (p⁺), නියුට්‍රෝන (n⁰), සහ ඉලෙක්ට්‍රෝන (e⁻) වලිනි.

• න්‍යෂ්ටිය (Nucleus): මධ්‍යයේ පිහිටයි. ප්‍රෝටෝන සහ නියුට්‍රෝන එහි ඇත. ධන (+) ආරෝපිතයි.

• ඉලෙක්ට්‍රෝන: න්‍යෂ්ටිය වටා නිශ්චිත ශක්ති මට්ටම් (කවච) වල ගමන් කරයි. ඍණ (-) ආරෝපිතයි.

2. පරමාණුක ක්‍රමාංකය (Z) සහ ස්කන්ධ ක්‍රමාංකය (A):

• පරමාණුක ක්‍රමාංකය (Z): පරමාණුවක න්‍යෂ්ටියේ ඇති ප්‍රෝටෝන ගණන. උදාසීන පරමාණුවක ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණනටත් සමානයි.

• ස්කන්ධ ක්‍රමාංකය (A): න්‍යෂ්ටියේ ඇති ප්‍රෝටෝන ගණනේ සහ නියුට්‍රෝන ගණනේ එකතුව.

• නියුට්‍රෝන ගණන = A - Z.

3. ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය:

• පරමාණුවක ශක්ති මට්ටම්වල ඉලෙක්ට්‍රෝන පිරී ඇති ආකාරය.

• පළමු කවචයේ (K) උපරිම e⁻ 2යි.

• දෙවන කවචයේ (L) උපරිම e⁻ 8යි.

• තුන්වන කවචයේ (M) උපරිම e⁻ 18යි (නමුත් O/L මට්ටමේදී අවසාන කවචයේ 8කට වඩා නොයොදයි).

4. ආවර්තිතා වගුව (Periodic Table):

• ආවර්ත (Periods): තිරස් පේළි. පරමාණුවේ ඉලෙක්ට්‍රෝන ඇති කවච ගණන මගින් ආවර්ත අංකය තීරණය වේ.

• කාණ්ඩ (Groups): සිරස් පේළි. අවසාන කවචයේ ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන (සංයුජතා ඉලෙක්ට්‍රෝන) මගින් කාණ්ඩ අංකය තීරණය වේ.

5. සමස්ථානික (Isotopes):

• එකම මූලද්‍රව්‍යයේ, පරමාණුක ක්‍රමාංකය (ප්‍රෝටෝන ගණන) සමාන නමුත් ස්කන්ධ ක්‍රමාංකය (නියුට්‍රෝන ගණන) අසමාන පරමාණු.

• උදා: හයිඩ්‍රජන් සමස්ථානික: ප්‍රෝටියම් (¹H), ඩියුටීරියම් (²H), ට්‍රිටියම් (³H).

6. රසායනික සූත්‍ර සහ සංයුජතාව:

• සංයුජතාව (Valency): මූලද්‍රව්‍ය පරමාණුවක සංයෝජනය වීමේ හැකියාව. ස්ථායී වීමට පිට කරන, ලබාගන්නා හෝ හවුලේ තබාගන්නා ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන.

• රසායනික සූත්‍ර ලිවීමේදී මූලද්‍රව්‍ය දෙකේ සංයුජතා මාරු කර ලිවිය යුතුයි.

ඉඟි සහ කෙටි ක්‍රම (Tips & Tricks):

• පළමු මූලද්‍රව්‍ය 20: මේ ටික අනුපිළිවෙළට පාඩම් කරගන්න. විභාගයට ගොඩක් ප්‍රයෝජනවත්.

• ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය: පරමාණුක ක්‍රමාංකය දන්නේ නම්, කවච වලට 2, 8, 8... ලෙස ඉලෙක්ට්‍රෝන බෙදාගෙන යන්න.

• ආවර්තය සහ කාණ්ඩය: ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය ලියාගන්න.

• ඉලක්කම් කීයක් ලිව්වාද? ඒක ආවර්ත අංකය. (උදා: සෝඩියම් (Na) - 2,8,1 -> ඉලක්කම් 3යි -> 3වන ආවර්තය).

• අන්තිම ඉලක්කම කීයද? ඒක කාණ්ඩ අංකය. (උදා: සෝඩියම් (Na) - 2,8,1 -> අන්තිම ඉලක්කම 1 -> I වන කාණ්ඩය).

• සංයුජතාව: ලෝහ (කාණ්ඩ I, II, III) වල සංයුජතාව සාමාන්‍යයෙන් කාණ්ඩ අංකයට සමානයි. අලෝහ (කාණ්ඩ V, VI, VII) වල සංයුජතාව (8 - කාණ්ඩ අංකය) ට සමානයි.

විභාගය සඳහා වැදගත් කරුණු (Important Points for Exam):

1. උප පරමාණුක අංශු ගණනය: පරමාණුක ක්‍රමාංකය (Z) සහ ස්කන්ධ ක්‍රමාංකය (A) දීලා, ප්‍රෝටෝන, නියුට්‍රෝන, සහ ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන හොයන්න දෙන ගැටලු අනිවාර්යයෙන්ම වගේ එනවා. නියුට්‍රෝන ගණන = A - Z බව මතක තියාගන්න.

2. ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය ලිවීම: පළමු මූලද්‍රව්‍ය 20න් එකක් දීලා එහි ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය ලියන්න අහනවා.

3. ආවර්තිතා වගුවේ පිහිටීම: ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය මත පදනම්ව මූලද්‍රව්‍යයක ආවර්තය සහ කාණ්ඩය හඳුනාගැනීම ඉතා වැදගත්.

4. සමස්ථානික: සමස්ථානික යනු කුමක්ද කියා අර්ථ දැක්වීමට සහ උදාහරණ (විශේෂයෙන් ක්ලෝරීන් - ³⁵Cl, ³⁷Cl) ඇසුරෙන් පැහැදිලි කිරීමට පුරුදු වෙන්න.

5. රසායනික සූත්‍ර ලිවීම: මූලද්‍රව්‍ය දෙකක් දීලා, ඒවායේ සංයුජතා භාවිතයෙන් අදාළ සංයෝගයේ රසායනික සූත්‍රය නිවැරදිව ලිවීමට හොඳින් පුහුණු වෙන්න. (උදා: මැග්නීසියම් (Mg) සංයුජතාව 2, ක්ලෝරීන් (Cl) සංයුජතාව 1 -> සූත්‍රය MgCl₂).