මේ පාඩමෙන් අපේ වටේ චලනය වන දේවල් පාලනය කරන මූලික නීති තුනක් ගැන ඉගෙන ගන්නවා. බස් එකක් එකපාරට බ්‍රේක් ගහපුවාම අපි ඉස්සරහට විසිවෙන්නේ ඇයි කියන එකේ ඉඳලා රොකට් එකක් උඩ යන්නේ කොහොමද කියන එක දක්වා ගොඩක් දේවල් මේ නියම වලින් පැහැදිලි කරන්න පුළුවන්.

කෙටි සටහන් (Short Notes):

1. බලය (Force):

• වස්තුවක චලිත අවස්ථාව වෙනස් කළ හැකි තල්ලුවක් හෝ ඇදීමක්.

• බලය දෛශික රාශියක් (විශාලත්වයක් සහ දිශාවක් තියෙනවා). ඒකකය නිව්ටන් (N).

2. නිව්ටන්ගේ පළමු නියමය (Newton's First Law):

• "බාහිර අසමතුලිත බලයක් නොයෙදෙන තාක්, නිශ්චල වස්තු නිශ්චලවම පවතින අතර, චලනය වන වස්තු ඒකාකාර ප්‍රවේගයෙන් චලනය වේ."

• සරලව කිව්වොත්, වස්තු තමන් ඉන්න විදිහ වෙනස් කරගන්න කැමති නැහැ. මේකට අවස්ථිතිය (Inertia) කියනවා.

3. නිව්ටන්ගේ දෙවන නියමය (Newton's Second Law):

• "වස්තුවක ඇතිවන ත්වරණය, එයට යොදන අසමතුලිත බලයට අනුලෝමව සමානුපාතික වන අතර, වස්තුවේ ස්කන්ධයට ප්‍රතිලෝමව සමානුපාතික වේ."

• මේකෙන් තමයි ප්‍රසිද්ධ F = ma සමීකරණය එන්නේ.

• F = අසමතුලිත බලය (N)

• m = ස්කන්ධය (kg)

• a = ත්වරණය (ms⁻²)

4. නිව්ටන්ගේ තුන්වන නියමය (Newton's Third Law):

• "සෑම ක්‍රියාවකටම, විශාලත්වයෙන් සමාන වූත් දිශාවෙන් ප්‍රතිවිරුද්ධ වූත් ප්‍රතික්‍රියාවක් ඇත."

• වැදගත්ම දේ: ක්‍රියාව සහ ප්‍රතික්‍රියාව වස්තු දෙකක් මත ක්‍රියාත්මක වීම. (උදා: බෝට්ටුවකින් ගොඩබිමට පනින විට, ඔබ බෝට්ටුව මතට ක්‍රියාවක් යොදන අතර, බෝට්ටුව ඔබ මතට ප්‍රතික්‍රියාවක් යොදයි).

5. ගම්‍යතාව (Momentum):

• චලනය වන වස්තුවක චලිත ප්‍රමාණය.

• ගම්‍යතාව (p) = ස්කන්ධය (m) × ප්‍රවේගය (v). ඒකකය kgms⁻¹.

6. ස්කන්ධය සහ බර (Mass and Weight):

• ස්කන්ධය (m): වස්තුවක අඩංගු පදාර්ථ ප්‍රමාණය. කොහේ ගියත් වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. ඒකකය කිලෝග්‍රෑම් (kg).

• බර (W): වස්තුවක් මත ක්‍රියා කරන ගුරුත්වාකර්ෂණ බලය. ගුරුත්වය වෙනස් වන විට බර වෙනස් වෙනවා. ඒකකය නිව්ටන් (N).

• බර (W) = ස්කන්ධය (m) × ගුරුත්වජ ත්වරණය (g).

ඉඟි සහ කෙටි ක්‍රම (Tips & Tricks):

• නියම තුන මතක තියාගන්න:

1. පළමු නියමය: "වස්තු කම්මැලියි" (තමන් ඉන්න විදිහ වෙනස් කරන්න කැමති නැහැ).

2. දෙවන නියමය: F=ma (වැඩි බලයක් දැම්මොත්, වැඩි ත්වරණයක් ලැබෙනවා).

3. තුන්වන නියමය: "ක්‍රියාවට ප්‍රතික්‍රියාව" (ඔබ යමක් තල්ලු කළොත්, එයත් ඔබව ආපස්සට තල්ලු කරනවා).

• F=ma ගැටලු: හැමවිටම බලය නිව්ටන් (N) වලින්, ස්කන්ධය කිලෝග්‍රෑම් (kg) වලින්, සහ ත්වරණය මීටර්/තත්පර² (ms⁻²) වලින් යොදන්න. ග්‍රෑම් (g) වලින් දුන්නොත් kg වලට හරවන්න (1000න් බෙදන්න).

• බර vs ස්කන්ධය: හඳට ගියොත් ඔබේ ස්කන්ධය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ, නමුත් ගුරුත්වය අඩු නිසා බර අඩු වෙනවා.

විභාගය සඳහා වැදගත් කරුණු (Important Points for Exam):

1. පළමු නියමයේ ප්‍රායෝගික යෙදීම්: බස් රථයක යන විට සිදුවන දේ, ආසන පටි පැළඳීමේ වැදගත්කම වැනි එදිනෙදා උදාහරණ ඇසුරෙන් පළමු නියමය පැහැදිලි කරන්න පුරුදු වෙන්න.

2. F=ma ගණනය කිරීම්: සරල ගණිත ගැටලු අනිවාර්යයෙන්ම එනවා. F, m, a වලින් දෙකක් දීලා අනික හොයන්න දෙනවා. සමීකරණය උක්ත කරගන්න පුරුදු වෙන්න. (උදා: a = F/m).

3. තුන්වන නියමය තේරුම් ගැනීම: ක්‍රියාව සහ ප්‍රතික්‍රියාව වස්තු දෙකක් මත ක්‍රියා කරන බව තේරුම් ගැනීම ඉතා වැදගත්. බිත්තියකට අතින් ගැහුවම අත රිදෙන්නේ ඇයි? (ඔබ බිත්තියට යෙදූ බලයට සමාන බලයක් බිත්තිය ඔබේ අතට යොදන නිසා).

4. බර ගණනය කිරීම: වස්තුවක ස්කන්ධය දීලා, එහි බර හොයන්න දෙනවා. W=mg සූත්‍රය පාවිච්චි කරන්න. (g = 10 ms⁻² ලෙස ගැනීම සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රමාණවත්).

5. අර්ථ දැක්වීම්: බලය, ගම්‍යතාව, ස්කන්ධය, බර වැනි පද හරියටම අර්ථ දක්වන්න පුරුදු වෙන්න.