Lessons
10 ශ්රේණිය
11 ශ්රේණිය
25 වන පාඩම: සම්භාවිතාව (Probability)
Grade
11
Term
3
හැඳින්වීම:
I වන ප්රශ්න පත්රයේ B කොටසේ අනිවාර්යයෙන්ම මෙම පාඩමෙන් ගැටලුවක් පැමිණේ. බොහෝවිට පරායත්ත සිද්ධි ("ආපසු නොදමා") ඇතුළත් ගැටලුවක් රුක් සටහනක් ඇසුරෙන් විසඳීමට පැමිණේ. රුක් සටහන නිවැරදිව ඇඳ සම්භාවිතාවන් ගණනය කිරීමෙන් ලකුණු පහසුවෙන් ලබාගත හැක.
මට්ටම 1: සාමාන්ය සාමාර්ථයකට (F → S)
මට පැහැදිලි කරන්න: "ස්වායත්ත සිද්ධියක්" සහ "පරායත්ත සිද්ධියක්" අතර වෙනස කුමක්ද? උදාහරණයක් දෙන්න.
මේක කරන්නේ කොහොමද?: බඳුනක රතු බෝල 3 ක් සහ නිල් බෝල 2 ක් ඇත. එයින් බෝලයක් ගැනීමේදී, එය රතු එකක් වීමේ සම්භාවිතාව සොයන ආකාරය පියවරෙන් පියවර පෙන්වන්න.
ගැටලුව: දාදු කැටයක් උඩ දැමූ විට, ඔත්තේ සංඛ්යාවක් ලැබීමේ සම්භාවිතාව කීයද?
ගැටලුව: කාසියක් උඩ දැමූ විට, සිරස ලැබීමේ සම්භාවිතාව සහ අගය ලැබීමේ සම්භාවිතාවල එකතුව කීයද?
මට්ටම 2: සම්මාන සාමාර්ථයකට (S → C)
මට පැහැදිලි කරන්න: රුක් සටහනක, එකම ලක්ෂ්යයකින් බෙදී යන ශාඛාවල සම්භාවිතාවල එකතුව සැමවිටම 1 විය යුත්තේ ඇයි?
මේක කරන්නේ කොහොමද?: බඳුනක රතු බෝල 4 ක් සහ නිල් බෝල 6 ක් ඇත. ආපසු නොදමා බෝල දෙකක් ගන්නා පරීක්ෂණයක පළමු අදියර සඳහා වන රුක් සටහන සහ දෙවන අදියර සඳහා වන එක් මාර්ගයක් සම්පූර්ණ කරන ආකාරය පියවරෙන් පියවර පෙන්වන්න.
ගැටලුව: බඳුනක රතු පබළු 5 ක් සහ සුදු පබළු 3 ක් ඇත. ආපසු දමා පබළු දෙකක් ගන්නා ලදී. දෙකම රතු පබළු වීමේ සම්භාවිතාව සොයන්න.
ගැටලුව: ඉහත ගැටලුවේ, පළමුවැන්න රතු ද, දෙවැන්න සුදු ද වීමේ සම්භාවිතාව සොයන්න.
මට්ටම 3: විශිෂ්ට සාමාර්ථයකට (C → B)
මට පැහැදිලි කරන්න: රුක් සටහනක් භාවිතයෙන් "සහ" (AND) හා "හෝ" (OR) යන සිද්ධිවල සම්භාවිතාව ගණනය කිරීමේදී, ගුණ කිරීම සහ එකතු කිරීම යෙදෙන ආකාරය පැහැදිලි කරන්න.
මේක කරන්නේ කොහොමද?: බඳුනක රතු බෝල 3 ක් සහ නිල් බෝල 2 ක් ඇත. ආපසු නොදමා බෝල දෙකක් ගන්නා ලදී. ලබාගත් බෝල දෙකම එකම වර්ණයේ වීමේ සම්භාවිතාව සොයාගන්නා ආකාරය පියවරෙන් පියවර පෙන්වන්න.
ගැටලුව: පෙට්ටියක හොඳ පෑන් 8 ක් සහ දෝෂ සහිත පෑන් 2 ක් ඇත. ආපසු නොදමා පෑන් දෙකක් ගන්නා ලදී. දෙකම දෝෂ සහිත පෑන් වීමේ සම්භාවිතාව සොයන්න.
ගැටලුව: ඉහත (3) ගැටලුවේ, එකක් හොඳ පෑනක් සහ අනෙක දෝෂ සහිත පෑනක් වීමේ සම්භාවිතාව සොයන්න.
මට්ටම 4: විශිෂ්ටතම සාමාර්ථයකට (B → A)
මට පැහැදිලි කරන්න: "අවම වශයෙන් එකක්වත්" යනුවෙන් අසන ගැටලුවක්, "පූරක සිද්ධිය" (1 - P(නොවීම)) භාවිතයෙන් විසඳීම පහසු වන්නේ ඇයි?
ගැටලුව: බෑගයක කහ පැහැති අඹ ගෙඩි 5 ක් සහ කොළ පැහැති අඹ ගෙඩි 3 ක් ඇත. ආපසු නොදමා අඹ ගෙඩි දෙකක් ගන්නා ලදී. අවම වශයෙන් එක් කහ පැහැති අඹ ගෙඩියක්වත් ලැබීමේ සම්භාවිතාව සොයන්න.
ගැටලුව: A සහ B යන පෙට්ටි දෙකක බෝල ඇත. A පෙට්ටියේ රතු 4 ක් සහ නිල් 1 ක් ද, B පෙට්ටියේ රතු 2 ක් සහ නිල් 3 ක් ද ඇත. සසම්භාවීව පෙට්ටියක් තෝරා, එයින් බෝලයක් ගන්නා ලදී. ලබාගත් බෝලය රතු එකක් වීමේ සම්භාවිතාව සොයන්න.
වියාචනය (Disclaimer)
Idasara Academy ඉගෙනුම් සම්පත් නිර්මාණය කර ඇත්තේ සිසුන්ට මගපෙන්වීම, පුහුණුව සහ අධ්යයන උපායමාර්ග ලබාදී සහයෝගය දැක්වීමටය.
කෙසේ වෙතත්, සියලුම විභාග සහ නිල අවශ්යතා සඳහා, සිසුන් අනිවාර්යයෙන්ම ශ්රී ලංකා අධ්යාපන අමාත්යාංශයේ, අධ්යාපන ප්රකාශන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ප්රකාශයට පත් කරන ලද නිල පෙළපොත් සහ සම්පත් පරිශීලනය කළ යුතුය.
ජාතික විභාග සඳහා අන්තර්ගතයේ නිල බලය ලත් මූලාශ්රය වනුයේ රජය විසින් නිකුත් කරනු ලබන මෙම ප්රකාශනයි.
